نوبت به تهاتر نفت در برابر کالا با پاکستان رسید

مدیرکل آسیای جنوبی سازمان توسعه تجارت در گفت و گویی با «ایلنا» گفته که به زودی شرایط تهاتر با پاکستان نهایی می‌شود. طالبیان مقدم در این خصوص توضیح داده که «به زودی از طرف پاکستانی دعوت خواهیم کرد که در میز مذاکره درباره چگونگی روند تهاتر بایکدیگر به توافق برسیم. فرآیند تهاتر کار سنگین و انرژِی‌بری است و امیدواریم که بتوانیم از شهریور کار خود را شروع و در ادامه به سمت تجارت آزاد پیش برویم. پاکستان و هند در حوزه پوشاک دارای مزیت هستند و صنعت نساجی به شکل سنتی در این کشور شکل گرفته است اما باید بررسی شود که واردات از این کشور تولید داخلی را دامپ نکند از این‌رو روند تهاتر باید چند وجهی مورد بررسی قرار بگیرد و مواظب باشیم که صنعت داخلی از بین نرود.»

به گفته طالبیان مقدم؛ مزیت صادراتی ایران برای پاکستان عبارتند از فرآورده‌های نفتی، خشکبار، ماشین آلات و لوازم ساختمانی است.

خبر تهاتر کالا با پاکستان در حالی منتشر شده که هفته قبل نیز خبر رسید سریلانکا در ازاء پول نفت به ایران چای تحویل خواهد داد. در عین حال نیز مدت‌هاست موضوع بازپرداخت پول گاز تحویلی ایران به عراق محل بحث جدی بوده. عراق به دلیل تحریم‌های آمریکا تنها حاضر به بازپرداخت این مبلغ از طریق مبادله کالای اساسی و دارو است.

دولت سیزدهم تهاتر را تاکتیکی برای تحریم‌گریز شدن اقتصاد ایران معرفی می‌کند. مرداد سال قبل صفری، معاون اقتصادی وزارت خارجه گفته بود: تحریم مساوی مرگ نیست و راه حل ایران برای عبور از تحریم، تهاتر است.

اما سوال که دولت آن را بی پاسخ گذاشته است، این است: آیا کشورهای دیگر حار هستند به جز کالاهای ضروری چون غذا و دارو، در این فرآیند تهاتر با ایران وارد معامله تکنولوژی یا نیازهای دیگری چون مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌ها و صنایع شوند؟

تجربه کشورهای دوست و نزدیک به ایران چون عراق نشان می‌دهد که پاسخ این سوال منفی است. عراق تا کنون نه ارز حاصل از صادرات گاز ایران را به کشورمان پرداخت کرده  نه حاضر شده چیزی بیشتر از غذا و دارو در ازاء گاز دریافتی به ایران تحویل دهد.

در عین حال مساله دیگر هم این است که این تهاتر تا چه اندازه می‌تواند خلا واردات تکنولوژی و همینطور جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را رفع و رجوع کند. به گفته وزیر نفت هم اکنون تنها در بخش نفت و گاز کشور نیاز به جذب حدود دویست میلیارد دلار سرمایه‌گذاری هستیم تا در آینده نزدیک به عنوان دارنده دومین ذخایر گاز جهان تبدیل به واردکننده گاز از دیگر کشورها نشویم.

روشن است که دل بستن به تهاتر کالا در این شرایط نخواهد توانست چیزی بیش از نیاز روزمره کشور و آن هم در سطح حداقلی را رفع و رجوع کند. آن هم در شرایطی که کشورهای پیرامون ایران در مسابقه‌ای تمام عیار مشغول جذب سالانه میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری خارجی و رکوردشکنی پی در پی در تجارت و درآمدهای ارزی خود هستند.

نکته مهم درباره پاکستان نیز این است که قرار است این کشور در چارچوب توافق تهاتری خود با ایران در ازائ نفت یا کالای دریافتی از کشورمان چه کالا یا تکنولوژی به ما بدهد؟ همانطور که مدیرکل آسیای جنوبی سازمان توسعه تجارت گفته مزیت اصلی پاکستان در تجارت با ایران صنعت نساجی این کشور است که خود می‌تواند با واردات کالای پاکستانی زمینه رکود بیشتر کسب و کارهای مشابه ایرانی را در داخل فراهم کند. آن هم کسب و کارهایی که سال‌هاست زیر فشار واردات کالاهای ترک هستند.

در چنین شرایطی این یک سوال اساسی است که دولت سیزدهم علی‌رغم شعارش درباره اداره اقتصاد کشور بدون تحریم و محور قرار دادن کشورهای همسایه چرا هنوز در عرصه عادی‌ترین و معمول‌ترین سطح تجارت با همین کشورها درمانده است؟